They each look at the camera with the same expression in their eyes. Insofar as there are differences, these are the results of the sitter’s experience and character – the priest has lived a different life from the paper-hanger; but to all of them Sander’s camera represents the same thing.
Did he simply say that their photographs were going to be a recorded part of history? And did he refer to history in such a way that their vanity and shyness dropped away, so that they looked into the lens telling themselves, using a strange historical tense: I looked like this. We cannot know. We simply have to recognize the uniqueness of his work, which he planned with the overall title of “Man of the 20th Century.”
His full aim was to find, around Cologne in the area in which he was born in 1876, archetypes to represent every possible type, social class, sub-class, job, vocation, privilège. He hoped to take, in all, 600 portraits. His project was cut short by Hitler’s Third Reich.
His son Erich, a socialist and anti-Nazi, was sent to a concentration camp where he died. The father hid his archives in the countryside. What remains today is an extraordinary social and human document. No other photographer, taking portraits of his own countrymen, has ever been so translucently documentary.
Walter Benjamin wrote in 1931 about Sander’s work:
"It was not as a scholar, advised by race theorists or social researchers, that the author [Sander] undertook his enormous task, but, in the publisher’s words, ‘as the result of immediate observation.’ It is indeed unprejudiced observation, bold and at the same time delicate, very much in the spirit of Goethe’s remark: ‘There is a delicate form of the empirical which identifies itself so intimately with its object that it thereby becomes theory.’ Accordingly it is quite proper that an observer like Döblin should light upon precisely the scientific aspects of this opus and point out: ‘Just as there is a comparative anatomy which enables one to understand the nature and history of organs, so here the photographer has produced a comparative photography, thereby gaining a scientific standpoint which places him beyond the photographer of detail.’ It would be lamentable if economic circumstances prevented the further publication of this extraordinary corpus... Sander’s work is more than a picture book, it is an atlas of instruction."
In the inquiring spirit of Benjamin’s remarks I want to examine Sander’s well-known photograph of three young peasants on the road in the evening, going to a dance. There is as much descriptive information in this image as in pages by a descriptive master like Zola. Yet I only want to consider one thing: their suits.
The date is 1914. The three young men belong, at the very most, to the second generation who ever wore such suits in the European countryside. Twenty or 30 years earlier, such clothes did not exist at a price which peasants could afford. Among the young today, formal dark suits have become rare in the villages of at least western Europe. But for most of this century most peasants — and most workers — wore dark three-piece suits on ceremonial occasions, Sundays and fětes.
When I go to a funeral in the village where I live, the men of my age and older are still wearing them. Of course there have been modifications of fashion: the width of trousers and lapels, the length of jackets change. Yet the physical character of the suit and its message does not change."
John Berger - (The Suit And The Photograph / About Looking, 1980)
"¿Qué les decía August Sander a sus retratados antes de fotografiarlos? ¿Y cómo se lo decía para que todos lo creyeran por igual?
Todos ellos miran a la cámara con la misma expresión en los ojos. En la medida en que hay diferencias, éstas son el resultado de la experiencia y carácter del fotografiado: el cura ha vivido una vida diferente de la del empapelador; pero para todos ellos la cámara de Sander representa la misma cosa.
¿Les diría sencillamente que sus retratos iban a pasar a la historia? ¿Y cuando se refería a la historia lo hacía de tal modo que su vanidad y su vergüenza se desvanecían, de forma que Miran a la lente y, utilizando un extraño tiempo verbal histórico, se dicen a sí mismos: Así era yo! No podemos saberlo. Hemos de limitarnos a reconocer el carácter totalmente único de su obra que él planeó con el título general de “El hombre del siglo XX”.
Su único objetivo era encontrar en los alrededores de Colonia, en la región en la que él mismo había nacido en 1876, arquetipos que representaran todas las clases sociales, subclases, profesiones, vocaciones y privilegios posibles. Esperaba hacer en total 600 retratos. Su proyecto quedó interrumpido por el Tercer Reich.
Su hijo Erich, militante socialista y luchador antinazi, fue enviado a un campo de concentración, en donde murió. Su padre escondió sus propios archivos en el campo. Lo que hoy se conserva es un extraordinario documento social y humano. Ningún otro fotógrafo ha sido nunca tan traslúcidamente documental a la hora de retratar a sus propios paisanos.
En 1931 Walter Benjamin escribía lo siguiente a propósito de la obra de Sander:
“No fue desde el punto de vista estudioso, asesorado por teóricos de la raza o investigadores sociales, cómo el autor (Sander) llevó a cabo su enorme tarea; sino que su obra es, en palabras de su editor, “el resultado de la observación inmediata”. Una observación, en verdad, carente de prejuicios, atrevida y, al mismo tiempo, delicada, muy en el espíritu del Goethe que afirma:”Existe una forma delicada de lo empírico que se identifica tan íntimamente con su objeto que se convierte en teoría”. Por consiguiente, no es de extrañar que un observador como Doblin se fije precisamente en los aspectos científicos de esta obra y señale lo que sigue: “Así como hay una anatomía comparativa que nos permite comprender la naturaleza y la historia de los órganos, así también el fotógrafo ha producido aquí una fotografía comparativa, alcanzando con ello un punto de vista científico que lo aleja del simple fotógrafo del detalle”. Sería lamentable que las circunstancias económicas impidieran la subsiguiente publicación de este extraordinario corpus…La obra de Sander es algo más que un libro de imágenes, es un atlas de instrucción”.
Quiero examinar, bajo el mismo espíritu crítico de las observaciones de Benjamin, una conocida fotografía de Sander: la de los tres jóvenes campesinos que se encaminan al baile al caer la tarde. Hay en esta imagen tanta información como en las páginas de un maestro de la descripción de la talla de Zola. Sin embargo, yo sólo quiero tomar en consideración una cosa: sus trajes.
La foto fue realizada en 1914. Los tres jóvenes pertenecen, como mucho, a la segunda generación de campesinado europeo que utilizó este tipo de traje. Veinte o treinta años antes, estas ropas no eran asequibles a un precio que pudieran pagar los campesinos. Hoy, en los pueblos, por lo menos en los de Europa Occidental, no es frecuente que los jóvenes lleven este tipo de traje formal, oscuro. Pero durante gran parte de este siglo, la mayoría de los campesinos –y de los trabajadores- se han vestido de traje oscuro en las ocasiones especiales, los domingos y las fiestas.
Cuando voy a un funeral en el pueblo donde vivo, los hombres de mi edad y los más viejos siguen llevando esos trajes. Claro está que ha habido modificaciones en la moda: la anchura de los pantalones y de las solapas y el largo de las chaquetas han cambiado. Pero el carácter físico del traje y su mensaje siguen siendo los mismos."
John Berger - (El traje y la fotografía / Mirar, 1980)
"August Sander fotoğraflarını çekmeden önce modellerine ne söylerdi? Ve söylediklerini nasıl söylerdi ki hepsi ona aynı şekilde inanırlardı?
Sander’in modellerinin hepsi objektife gözlerinde aynı ifadeyle bakarlar. Farklılık varsa eğer bu, modelin kendi deneyimlerinin ve kişiliğinin sonucudur. Bir papaz, duvar kağıtçısından farklı bir yaşam sürmüştür, ancak Sander’in fotoğraf makinası hepsi için aynı şeyi temsil eder.
Acaba Sander onlara fotoğraflarının, kayıtlara geçen bir tarih parçası olacağını mı söylemişti yalnızca? Ve tarihe, modellerinin kendini beğenmişlik ve utangaçlıklarını tümüyle silecek biçimde başvurarak, objektife kendilerini ele vererek, şu garip tarihsel kipi kullanarak bakmalarını mı sağlamıştı: Ben böyle görünüyordum. Bilemeyiz. Ancak, “20. Yüzyıl İnsanı” başlığı altında topladığı ve tasarladığı yapıtının eşsizliğini teslim etmek zorundayız.
Sander'in bütün amacı 1876'da doğduğu Köln civarında bulunabilecek her türlü tip, toplumsal sınıf, alt sınıf, meslek, iş ve imtiyazı temsil edecek arketipler bulmaktı. Toplam olarak 600 portre çekmeyi umuyordu. Hitler'in Üçüncü Reich'ının gelişiyle projesi yarıda kaldı.
Bir sosyalist ve Nazi aleyhtarı olan oğlu Erich, gönderildiği toplama kampında öldü. Baba Sander, arşivini şehir dışında saklamıştı. Arşivinden bugüne kalanlar olağanüstü bir toplumsal ve insani belge oluşturur. Kendi ülkesinin insanlarının portrelerini çeken başka hiç bir fotoğrafçıda böylesine yarı şeffaf bir belgesellik yoktur.
Walter Benjamin 1931'de Sander'in çalışması hakkında şunları yazıyordu:
"Yazar [Sander] o muhteşem görevini, ırk kuramcıları ya da toplumsal araştırmacılar tarafından yönlendirilen bir bilim adamı olarak değil, yayıncı ağzıyla söylersek, 'anlık gözlemin sonucu'nda üstlenmişti. Gerçekten önyargısız bir gözlemdir bu, cesur ve aynı zamanda incelikli; Goethe'nin şu sözlerindeki espriye çok yakın: 'Öyle incelikli bir deneysellik biçimi vardır ki, kendini nesnesiyle son derece içten bir biçimde özdeşleştirerek kuram haline gelir.' Nitekim Sander'in yapıtı Döblin gibi bir gözlemcinin bilimsel yönden titizlikle incelenmesini ve şunları söylemesini hak edecek önemdedir: 'Nasıl organ doğasını ve tarihini anlamamızı sağlayan bir karşılaştırmalı anatomi varsa, fotoğrafçı da burada, karşılaştırmalı bir fotoğrafçılık yaratarak, kendisini ayrıntı fotoğrafçısı olmanın ötesine geçiren bilimsel bir dayanak noktası kazanmıştır.' Ekonomik koşulların bu olağanüstü külliyatın sonraki basımlarını engellemesi çok üzüntü verici olurdu... Sander'in yapıtı bir fotoğraf kitabı olmanın çok ötesindedir, bir eğitim atlasıdır."
Benjamin'in sözlerindeki sorgulayıcı ruhla, Sander'in üç genç köylüyü akşamüstü dansa giderken gösteren meşhur fotoğrafını incelemek istiyorum. Bu imgede, Zola gibi bir betimleme ustasının sayfalarında bulunabilecek ölçüde betimleyici bilgi bulunmaktadır. Ancak ben fotoğraftaki bir tek şeyle ilgilenmek istiyorum: takım elbiselerle.
Tarih 1914. Üç genç adam, Avrupa'nın kırsal kesiminde bu tür elbiseleri giyen olsa olsa ikinci kuşaktan geliyorlar. O tarihten 20 ya da 30 yıl öncesinde bu tür elbiseler köylülerin alabilecekleri fiyata bulunamazdı. Günümüzdeki köylerde, en azından Batı Avrupa köylerinde, gençler arasında resmi koyu renk giysiler ender görülür oldu. Ancak bu yüzyılın büyük bir kısmında çoğu köylü -ve çoğu işçi- kutlamalarda, Pazar günlerinde ve ziyafetlerde üç parçalı koyu renk takım elbise giyerdi.
Benim oturduğum köyde, yaşıtlarım ve benden yaşlı olanlar cenazelerde hala bu elbiseleri giyiyorlar. Kuşkusuz modaya göre bazı değişiklikler oldu. Paçaların ve klapaların genişliği, ceketlerin boyu daima değişir. Yine de takım elbisenin fiziksel niteliği ve verdiği mesaj değişmez."
John Berger - (Takım Elbise ve Fotoğraf / O Ana Adanmış - John Berger'dan Seçme Yazılar)
Yayına Hazırlayanlar: Yurdanur Salman, Müge Gürsoy - Metis Yayınları, Birinci Basım: Ekim 1998.
 |
| Young Farmers, 1914, by August Sander (German, 1876-1964) |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder